Wilhelminakanaal Sluis II in Tilburg: aanjager voor verdere uitbouw realisatiepacten

Aan het woord zijn Jozèf Sebregts, projectleider, en Maaike de Wijk, senior beleidsmedewerker economie en ruimte, van de gemeente Tilburg. Zij hadden op 10 maart de heuglijke ondertekening van de bestuursovereenkomst. Het Die betekent het startschot voor de sloop en nieuwbouw van Sluis II. De nieuwbouw is een opwaardering voor het Wilhelminakanaal voor grotere schepen uit de zogeheten CEMT-klasse IV. De binnen- of rivierscheepvaart is in Europa opgedeeld in CEMT-klassen om de afmetingen van vaarwegen in West-Europa op elkaar af te stemmen. Dan gaat het in dit geval dus over schepen met een lengte van maximaal 105 meter, een breedte van 9,50 meter en een diepgang van 2,80. Deze schepen kunnen zo'n 1.900 ton vervoeren en op basis van de bestaande doorvaarthoogte van circa 5,25 meter is er tweelaags containervaart mogelijk.

Multimodale kwaliteiten vasthouden

'Tilburg is een bovengemiddeld logistiek knooppunt', vertelt De Wijk. 'Water, spoor en weg komen hier bij elkaar. Het is de plaats waar logistiek, maakindustrie, hightech, agrifood en de creatieve industrie zitten. We liggen centraal in de Benelux en dichtbij belangrijke snelwegen zoals de A58 tussen Eindhoven en Breda en de A16/A27 naar Rotterdam en Antwerpen. Dat maakt het een ideale hub voor nationale en internationale distributie.'

'We hebben een van de belangrijkste railterminals van Nederland, Railport Brabant, met een directe treinverbinding naar Polen en China. Het Wilhelminakanaal biedt een vaarweg die Tilburg aansluit op het Europese vaarwegnet en de havens van Rotterdam en Antwerpen. Het is belangrijk dat we de logistieke kwaliteit die we hebben vasthouden. De herbouw van Sluis II helpt daaraan mee. Vervoer over het water is duurzaam en helpt in de strijd tegen files. Immers, elke goederenstroom die over het water vervoerd kan worden, hoeft niet over de weg. Met deze sluis stellen we de binnenvaart in staat om een concurrerend alternatief te bieden voor wegvervoer over de A58.'

Basis om verdere stappen te zetten

Rijkswaterstaat voert Sluis II in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en met cofinanciering van de provincie Noord-Brabant en de gemeente Tilburg het project uit. Het is een langgekoesterde wens om de bereikbaarheid van het Wilhelminakanaal te verbeteren voor grotere schepen, vertelt Sebregts. 'Er is al veel langer gesproken over de opwaardering van het Wilhelminakanaal, maar met het verder uitwerken van Sluis II als oplossingsrichting en procesafspraken uit 2018 hadden we een basis om verder stappen te zetten. Stikstof en heroverwegingen van financiën dreigden roet in het eten te gooien, maar ook die hobbels hebben we overwonnen. Daarmee voelt deze bestuursovereenkomst als een overwinning.'

De Wijk: 'Precies. Het is mooi dat je met drie overheidslagen die klus weet te klaren. Zeker met ons bedrijfsleven dat in de startblokken staat om mee te gaan. De aanwezige bedrijven gaven aan ook echt geholpen te zijn. Daarom was het al met al een heel positieve bijeenkomst.'

Gezamenlijk optrekken

Dat wil niet zeggen dat de partijen niets meer te wensen overhouden. Sebregts: 'Met de plannen voor de aanpassing van het kanaal tot aan de haven van Loven, bereiden we Tilburg voor op de toekomst. Het draagt bij aan de ontwikkeling van Tilburg als bovengemiddeld knooppunt op de goederenvervoercorridor naar Duitsland. Toch hebben we nog investeringen nodig om het kanaaltraject tussen Kraaiven en Loven te optimaliseren en om ook de haven van Loven bereikbaar te maken voor grotere schepen.'

Provincie, gemeente en het ministerie zijn in gesprek om deze investeringen mogelijk te maken. De Wijk: 'Dat we daarbij gezamenlijk optrekken als overheden en de link leggen met het bedrijfsleven past helemaal in het denken in realisatiepacten en de gedachte achter het programma Topcorridors. Belangrijk daarbij is dat we tijdens overleggen elkaars standpunten uitwisselen en ook elkaars belangen snappen. Met dergelijke inzichten kom je met elkaar verder.'

Onderling vertrouwen

Geen wensenlijst indienen bij de Rijksoverheid, maar echt gezamenlijk optrekken om ontwikkeling van de goederenvervoercorridors mogelijk te maken. De Wijk: 'Dat betekent wel dat je op zoek moet naar gezamenlijke grond. Geen projecten om enkel goede sier te maken, maar projecten die echt een wezenlijk meerwaarde hebben voor Rijk, regio, bedrijfsleven en stad. Het ingewikkelde daarbij is dat juist bij die projecten het niet altijd eenvoudig is om gezamenlijk meerjarig op te trekken. Want de belangen van iedere partij zijn soms net iets anders.'

Sebregts: 'Als er onderling vertrouwen is, komen die belangen eerder op tafel en zie je ook eerder waar die gezamenlijke grondslag ligt. Dat is wellicht ook een les voor andere knooppunten en realisatiepacten. Probeer die gezamenlijkheid zo snel mogelijk te vinden.' Die vonden de partijen in dit geval in de duurzame, economische ontwikkeling van Tilburg, de regio en Nederland. 'De vaarweg is een belangrijk middel om die multimodale ontwikkeling in deze topcorridor te versterken.'

Realisatiepact als aanjager

Het mooie daarbij is, zo vertelt De Wijk, dat partijen elkaar makkelijker vinden. 'Omdat je de gezamenlijke opgaven in een realisatiepact vat, heb je een mooie legitimatie om ook met andere partijen contact te leggen en aan te haken. Het stelt je in staat om meer te werken vanuit een gebiedsontwikkelend perspectief. Dat biedt ook mogelijkheden om bijvoorbeeld - en daar zijn we nu mee bezig - te kijken naar aanvullende juridische, planologische of financiële instrumenten zoals fondsvorming. Daarmee vlieg je zaken veel integraler aan. Hoe kunnen we al die verschillende perspectieven gebruiken om ervoor te zorgen dat die vaarweg beter wordt gebruikt?'

Draagvlak doelstellingen corridor

De minister zei toe voor het einde van het jaar te proberen tot afspraken te komen over het vervolgtraject Kraaiven en Loven. Sebregts: 'Daar zijn we blij mee. Daar spreekt een intentie uit die we vervolgens nog wel vorm moeten geven met elkaar. Maar we voelden draagvlak voor hetgeen dat we met elkaar beogen in de corridor. Het belang wordt gezien om door te pakken bij de ontwikkeling om Tilburg als belangrijk multimodaal logistiek knooppunt beter bereikbaar te maken voor grotere klasse IV-schepen.'

De Wijk tot slot: 'Sluis II is een prachtig resultaat en een belangrijke mijlpaal voor alle projecten waar we met de betrokken partijen in het realisatiepact mee bezig zijn. Hiermee kunnen we het realisatiepact weer verder brengen. Dat met respect voor de besluitvormingsprocessen die soms tijd nodig hebben.'