Extra maatregelen nodig voor CO2-reductie binnen GVC OZO
Binnen de Goederenvervoerscorridors Oost en Zuidoost (GVC OZO) zijn extra maatregelen nodig om een CO2-reductie te kunnen realiseren in het achterland- en continentaal goederenvervoer. Instelling van CO2-neutrale zones en het stimuleren van elektrisch vervoer in havengebieden zijn mogelijke opties.
Een groot deel van het achterland- en continentaal goederenvervoer verloopt via de Goederenvervoerscorridors Oost en Zuidoost (GVC OZO, zie Figuur 1). Het programma GVC OZO heeft CE Delft gevraagd om een prognose te maken van de te verwachten CO2-emissies in 2030, op basis van nationale- en Europese beleidsontwikkelingen. Ook heeft het onafhankelijk onderzoek en adviesbureau onderzocht welke bijdrage de GVC OZO-projecten leveren aan CO2-reductie-doelstellingen op deze corridor.
Figuur 1 – Corridorkaart met corridors Oost en Zuidoost
Verwachte CO2-reductie op de corridors
De CO2-uitstoot binnen Nederland op de corridor Oost en Zuidoost was in 2022 nog circa 8 procent hoger dan in 1990 (zie Figuur 2). Op basis van realistisch te verwachten beleidseffecten schat CE Delft in dat de CO2-uitstoot op GVC OZO in 2030 circa 17 procent lager zal zijn dan in 1990 (Figuur 2: 2030). De ingeschatte 729 kiloton (kton) CO2 op de corridor in 2030 is een gemiddelde schatting met een onzekerheid van circa +/- 100 kton.
Dat de uitstoot daalt is vooral te denken aan Europees en nationaal beleid, denk aan de herziene Richtlijn hernieuwbare energie (RED III), de CO2-normering van vrachtauto’s, het emissiehandelsysteem ETS2 en de vrachtwagenheffing. De projecten binnen het GVC-programma leveren een verdere bijdrage aan de CO2 reductie in 2030, waarmee de CO2-emissies 25 procent lager uitkomen dan in 1990 (gemiddelde inschatting). CE Delft komt daarmee tot de conclusie in zijn analyse dat om de doelstelling te halen er nog 5 procent (45 kton) extra CO2 bespaard moet worden. Daarbij wordt van uitgegaan dat de overige prognoses gerealiseerd worden.
Figuur 2 - Ontwikkeling en prognose 2030 van CO2-uitstoot goederentransport* op de GVC OZO exclusief en inclusief effect van GVC-projecten
Opties voor extra CO2-reductie
Om te garanderen dat 30 procent CO2-reductie wordt behaald zijn extra maatregelen nodig. In het onderzoek heeft CE Delft gesprekken gevoerd met verschillende projectleiders van het programma en betrokken stakeholders, om extra ideeën voor kansrijke CO2-reducerende projecten op te halen voor de GVC OZO. Deze projecten zijn hoogover beoordeeld op de potentie om een bijdrage te leveren aan CO2-reductie in 2030, en drie andere criteria (zie Tabel 1). Er is nader onderzoek nodig om de maatregelen verder uit te werken en de reële potentie te kwantificeren. Eén van de projectenideeën betreft het implementeren van CO2-neutrale zones op de corridors, vergelijkbaar met de huidige milieuzones of Zero-Emissiezones (ZE-zones) voor logistiek. Deze kunnen een grote bijdrage leveren aan verdere CO2-reductie.
Stimuleren elektrisch vervoer
Uit de discussies met stakeholders kwam echter ook naar voren dat er vanuit de markt vermoedelijk nog weinig draagvlak is om nu al nieuwe zones te implementeren, onder andere vanwege de congestieproblemen op het elekriciteitsnet, die een verdere elekrificatie van het vrachtverkeer bemoeilijkt. Van de overige maatregelen kan stimulering van elektrisch vervoer, met name in het havengebied en het elektrificeren van spoorgoederenvervoer, een bijdrage leveren om de benodigde extra 45 kton CO2-reductie te realiseren en daarmee de afspraken uit het Nederlandse Klimaatakkoord te halen.
Tabel 1 - Scores op CO2-reductie, geschiktheid corridoraanpak, haalbaarheid 2030 en invloed op belasting wegennet
a “0” bij CO2 betekent dat voor 2030 geen CO2-reductie wordt verwacht; “+” betekent dat een positief effect wordt verwacht, maar dit is niet gekwantificeerd.
b 20-100 kton CO2-reductie is ingeschat voor 2030 gebaseerd op een afkondiging van CO2-neutrale zones in 2027 voor 2035. Er wordt van uitgegaan dat bij vlootvernieuwing CO2-neutrale keuzes worden gemaakt door de aankondiging, die al effect hebben in 2030. De totale CO2-reductie potentie voor de CO2-neutrale zones is 100-700 kton CO2 in 2030.
