Een toekomstige boost: Ruim €32 Miljoen Investering in de Topcorridors GVC Oost, Zuidoost en Zuid in
Op 9 november 2023 heeft het jaarlijkse Bestuurlijk Overleg MIRT Goederenvervoercorridors (GVC) Oost, Zuidoost en Zuid plaatsgevonden. Er zijn totaal 19 besluiten genomen. In deze nieuwsbrief gaan we in op enkele spraakmakende besluiten waar we de komende periode mee aan de slag gaan.
Er zijn totaal 19 besluiten genomen. Rijk en Regio hebben besloten om gezamenlijk een bedrag van ruim €32 miljoen te investeren in GVC Oost, Zuidoost en Zuid. Het Rijk investeert € 26 miljoen en de Regio (provincies en havenbedrijven) investeert een bedrag van € 6 miljoen. Met de investeringen kunnen Rijk en Regio samen verder goede stappen zetten richting multimodaal en duurzamer goederenvervoer op de corridors. Klik hier voor meer informatie en een totaal overzicht van de afsprakenlijst en de kamerbrief.
Realisatiepacten
Een realisatiepact heeft tot doel om de samenwerking tussen Rijk en regio verder te intensiveren en gezamenlijk op te trekken bij de versterking van bovengemiddelde knooppunten. In het jaarlijkse BO MIRT van voorgaande jaren is er besloten om de knooppuntplannen van de bovengemiddelde knooppunten op goederenvervoercorridors Oost en Zuidoost te laten actualiseren. Het vorig jaar gestarte programma GVC Zuid is aangehaakt op dit initiatief en ook de knopen van NSP/Zeeland en Amsterdam zijn inmiddels aan de slag met knooppuntplannen.
Tilburg en Venlo zijn er als eerste in geslaagd om een knooppuntplan om te zetten in een concreet inzetplan voor het realisatiepact. Voor het Knooppunt Tilburg is afgesproken om voor de periode 2024-2027 vier concrete projecten mogelijk te maken: 1) Beter benutten en optimalisatie Wilhelminakanaal traject Sluis III-Loven, 2) Programma-aanpak verduurzaming en revitalisering bedrijventerreinen met specifieke acties gericht op watergebonden bedrijvigheid en ‘het juiste bedrijf op de juiste plek’, 3) Verduurzaming logistiek middels clean energy hub(s) t.b.v. weg en binnenvaart en walstroom (vaarweg), 4) Koppelen van lokale initiatieven aan landelijke projecten om digitalisering te versnellen.
“Het realisatiepact Tilburg is een goed voorbeeld van hoe Rijk en regio de handen ineenslaan om knooppunten op de corridor verder te laten ontwikkelen. In Tilburg komen weg, water en spoor samen wat een unieke kans biedt voor het realiseren van de modal shift doelstellingen. Dit in samenhang met een brede bedrijventerreinenaanpak om de verschillende modaliteiten zo optimaal mogelijk te benutten.” – Rik Grashoff, Wethouder Gemeente Tilburg
Het Knooppunt Venlo heeft met de gezamenlijke partijen afgesproken om de volgende vier projecten mogelijk te maken:
- Gezamenlijke studie naar de ontwikkelkansen en no-regret-mogelijkheden op de as Gekkengraaf-Blerick-Venlo met betrekking tot het spoorgoederenvervoer.
- Gezamenlijke ‘Versnellingsaanpak (natte) bedrijventerreinen’ voor herstructurering, ontwikkeling en verduurzaming van het gehele havengebied opstellen.
- Onderzoek naar de locaties en (rand)voorwaarden voor de uitrol van clean energy hubs als onderdeel van een local energy hub.
- Aanhaken van de regio bij landelijke initiatieven en pilots op het vlak van digitalisering en monitoring van binnenhavens, spoor en verslogistiek.
“Wij zijn erg blij met de realisatie van het Realisatiepact Venlo” – Marij Pollux, Wethouder Gemeente Venlo
Knooppunten Rotterdam, Moerdijk en North Sea Port/Zeeland hebben de afgelopen maanden hard gewerkt aan een geactualiseerd knooppuntplan. In het BO MIRT 2023 is besloten om voor alle drie de knooppunten een Realisatiepact op te stellen. Gedurende dit proces kan er al voortgebouwd worden op de lessons learned van de trajecten van Tilburg en Venlo.
De knooppunten Tiel, Sittard-Geleen, Nijmegen en Amsterdam/Noord-Holland zijn momenteel bezig met het actualiseren en/of opstellen van knooppuntplannen. Het is de bedoeling dat ook voor deze knooppunten afspraken worden gemaakt voor het opzetten van Realisatiepacten.
Nieuwe stappen in duurzaam goederenvervoer: continuering voor werkgroep CEF, innovatie voor Last-Mile spoor en aanvullende steun voor Railterminal Gelderland
De Werkgroep CEF EU subsidie trajecten heeft sinds juni 2021 bewezen een waardevol instrument te zijn voor het benutten van kansen om goederenvervoer te verbeteren en verduurzamen door te kwalificeren voor bijdragen uit het EU-fonds ‘Connecting Europe Facility’ (CEF) met combinaties van projecten op de corridor. Na succesvolle subsidierondes waarbij € 200 mln. is opgehaald waarvan de EU € 70 mln. uit bijdraagt, gaat de werkgroep met nog meer enthousiasme vooruit en bereidt zich voor om nieuwe projectvoorstellen in te dienen voor CEF EU subsidieronde begin 2024. Dit betekent dat alle partijen voor 2024 blijven investeren in deze veelbelovende inspanningen. Bovendien heeft GVC Zuid zich recentelijk aangesloten bij de werkgroep en vanaf 2024 stapt ook de Provincie Zeeland in. Dit zal leiden tot bredere subsidies op zowel nationaal als Europees niveau met actieve betrokkenheid van buurlanden.
Het spoorgoederenvervoer speelt een cruciale rol in de Nederlandse economie, en om het verder te ontwikkelen zijn zowel infra- als procesmaatregelen noodzakelijk. Een van de maatregelen is digitalisering om de prestaties van emplacementen te verbeteren. Met behulp van camera's en sensoren kan ProRail inzicht krijgen in treinbewegingen en de capaciteit van emplacementen optimaliseren. Dit zal niet alleen de efficiëntie verhogen maar ook capaciteitsknelpunten zonder extra investeringen helpen oplossen op emplacementen. Het project Last Mile Spoor fase 1, wat goedgekeurd is in november 2022, geeft al een voorproefje van wat digitalisering van het spoor kan bereiken. In fase 2 van het project, worden er drie veelbelovende pilots gelanceerd op de locaties Maasvlakte West/Westwest, Moerdijk en Houtrakpolder.
“Met kleine middelen wordt veel capaciteit gecreëerd. Ik ben ontzettend blij dat we dit in fase 2 verder kunnen uitbreiden”- Dimitri Kruik, directeur regio Zuid bij ProRail
De Provincie Gelderland heeft ambitieuze plannen met de Railterminal Gelderland. Dit project dat tri-modaliteit voor de overslag van goederen mogelijk maakt, wordt ondersteund met een provinciale investering van €55,5 miljoen. Rijk en provincie werken samen aan de aansluiting van de railterminal op de Betuweroute maar constateren ook dat de uitvoeringskosten zijn gestegen. Het goede nieuws is dat zowel de regio als het Rijk samen de meerkosten van € 4 miljoen gelijk verdelen, in lijn met de eerdere afspraken over dit project.
Investering in toekomstbestendige verbindingen tussen Mainport Rotterdam en het Europese achterland
Voor een toekomstbestendige verbinding wordt er op het gebied van optimalisatie van wegtransport stappen gezet. Een innovatieve pilot met een regiohub in Moerdijk, gericht op het verschuiven van wegtransport van drukke daguren naar rustige daluren, belooft een effectieve oplossing voor congestie tussen zeehavens en het achterland. In een samenwerking tussen de regio, havenbedrijven en logistieke vervoerder Vepco wordt gestreefd naar een naadloze uitvoering.
Ondertussen worstelt de truckindustrie met een dringend tekort aan beveiligde vrachtwagenparkeerplaatsen langs de corridors.De werkgroep Truckparking heeft zich ten doel gesteld dit tekort te verlichten. De financiering is bedoeld om de volgende doelen te realiseren:
- Het voorkomen van vluchtstrookparkeren door verbeterde informatievoorziening over beschikbare parkeerplaatsen op particuliere beveiligde truckparkings.
- Een pilot uitvoeren met juridisch afdwingbare parkeerduurbeperkingen voor vrachtwagens op verzorgingsplaatsen.
- Onderzoeken of toegang tot beveiligde truckparkings via verzorgingsplaatsen binnen door IenW gestelde randvoorwaarden haalbaar en uitvoerbaar is op drie locaties in Limburg.
Nederland Zet een Duurzame Koers in met Investeringen in schone corridors
Inmiddels werken alle provincies samen met Havenbedrijf Rotterdam en Rijkswaterstaat samen in de Learning Community Clean Energy Hubs. Het doel: de realisatie van een landelijk netwerk met 40 schone energiehubs die gebruikmaken van duurzame brandstoffen. Hiermee wordt de energietransitie voortvarend door het bedrijfsleven opgepakt. Een cruciaal element voor het tot stand brengen van deze schone energiehubs, compleet met laad- en tankinfrastructuur voor emissievrij vervoer, is de ontwikkeling van een nationale subsidieregeling. Met de partijen uit de Learning Community Clean Energy Hubs is een uitwerking vastgesteld voor de subsidieregeling voor realisatie van Clean Energy Hubs naar voorbeeld van het SPUK Schone luchtakkoord. Deze regeling is bedoeld voor zero emissie alternatieve tank- en laadinfra. De uitwerking voor de subsidieregeling Clean Energy Hubs zal op basis van een SPUK-systematiek worden vastgesteld, met meerdere jaarlijkse tranches en provincies als aanvrager van subsidie.
Een andere opvallende ontwikkeling komt van de Provincie Zuid-Holland, die samen met de provincie Limburg en Havenbedrijf Rotterdam heeft onderzocht hoe het transport van verslogistiek in Nederland kan worden verduurzaamd en efficiëntieslagen kunnen worden gerealiseerd. Uit deze verkenning is gebleken dat Nederland een cruciale rol kan spelen als 'European Fresh Gateway' door de logistiek van verse producten te verbeteren en te verduurzamen. In 2024 bundelen het Rijk, Havenbedrijf Rotterdam, Greenports Nederland, provincies Limburg en Zuid-Holland hun krachten om de verslogistiek vanuit Rotterdam (haven en greenports) naar het achterland te verduurzamen en efficiënter te maken. Een speciale werkgroep zal een plan van aanpak ontwikkelen voor het BO MIRT 2024, waarbij de focus ligt op duurzame vrachtwagens en laadinfrastructuur voor versvervoer over de weg, de uitrol en strategie van reeferhubs (koelcontainerhubs), digitalisering van de verslogistiek inclusief douane- en inspectieprocessen, versvervoer per spoor en binnenvaart.
“Verslogistiek en het spoor is voor ons onlosmakelijk met elkaar verbonden” – Frederik Zevenbergen, Gedeputeerde Provincie Zuid-Holland
In het BO MIRT van 2020 is een toezegging gedaan van €16 miljoen vanuit het Mobiliteitsfonds om Rijksligplaatsen voor de binnenvaart uit te rusten met walstroom. Op dit moment is RWS bezig met een verkenning en inventarisatie naar walstroom op Rijksligplaatsen. Vooruitlopend op het op te leveren adviesrapport besluit IenW om de gereserveerde €16 miljoen vrij te geven, waarbij wordt ingezet op werk met werk maken door middel van meekoppelkansen bij lopende instandhoudingsopgaven van ligplaatsen in beheer van RWS. Voor de niet-Rijksligplaatsen verwacht IenW eenzelfde inzet van de decentrale overheden bij de uitrol van Walstroom op alle TEN-T havens, met eigen capaciteit en middelen van de decentrale overheden.
Living Labs Digitalisering
Het Living Lab Digitalisering Binnenhavens zet vol in op de digitale revolutie voor binnenhavens. In 2023 verkenden ze de weg naar federatieve digitalisering volgens de principes van de Basis Data Infrastructuur (BDI). In 2024 volgen drie ontwikkelingen om te werken naar een eenduidige digitale standaard die open marktoplossingen en innovatie stimuleert:
1. Slimme Havengelden
Een pilotproject digitaliseert de inning van havengelden in vijf binnenhavens. Dit omvat een Minimum Viable Product (MVP) dat getest wordt met 50 binnenvaartschepen. Een investering van €200.000, gedragen door deelnemende havens, provincies en het Rijk, zal ook andere digitale innovaties mogelijk maken.
2. Efficiënte Walstroom
Walstroomadministratie, met een budget van €200.000, zal worden geoptimaliseerd. Het doel is een 'eenduidig gebruikerssysteem voor walstroom' te creëren vergelijkbaar met parkeer- en laadsystemen. Dit zal niet alleen de kwaliteit van walstroom verbeteren maar ook de kosten voor Nederlandse havens beheersbaar maken.
3. Digitale Haven/Walstroom Community
Het Living Lab stimuleert de samenwerking tussen lokale initiatieven, marktpartijen en brancheorganisaties. Ze streven naar interoperabiliteit en het naleven van de BDI-principes. Dit zal de dienstverlening verbeteren, het gebruik in andere domeinen bevorderen en mogelijk internationale standaarden creëren.
Daarnaast worden ook een Living Lab Digitalisering Vers Logistiek opgezet en een Living Lab Dashboard Supply Network Visibility.